پاکستانی زبانیں
173 زبانوں/بولیوں اور لہجوں پر دلچسپ اور نایاب معلومات
دوآبی
دوآبی (Doabi)، پنجابی زبان کی ایک بولی (dialect) ہے۔
"سکھ پنجابی" کی بڑی بولیوں میں سے ایک "دوآبی" ہے جو بھارتی پنجاب میں دریائے بیاس اور ستلج کے درمیانی علاقے میں بولی جاتی ہے۔ جالندھر، ہوشیارپور، نگر اور کپورتھلا، اس بولی کے بڑے اضلاع ہیں۔
"دوآبی" بولی، پاکستان کے تیسرے بڑے شہر فیصل آباد (لائلپور) اور ٹوبہ ٹیک سنگھ میں بھی بولی جاتی ہے۔ یہ وہ زمیندار طبقہ لوگ تھے جنھیں انگریز دور میں نہری نظام کی برکت سے بننے والی نئی زرعی زمینوں پر کام کرنے کے لیے بطورِ خاص بلایا گیا تھا۔
دوآبی، ہندو پنجابیوں کی بولی؟
"دوآبی" بولی بولنے والی آبادی کی اکثریت ہندو پنجابیوں پر مشتمل ہے جو بھارتی صوبہ پنجاب کے ضلع جالندھر (64فیصد)، ہوشیارپور (63فیصد) اور نگر (66فیصد) کے علاوہ "ماجھی" بولنے والے اضلاع، پٹھانکوٹ (88فیصد) اور گورداسپور (47فیصد) اور "مالوی" بولنے والے ضلع فاضلکا (54فیصد) میں آباد ہیں۔
تقسیم سے قبل، امرتسر سمیت ان میں سے بیشتر اضلاع میں مسلمان اکثریت میں ہوتے تھے لیکن اب ان کی کل تعداد دو فیصد سے بھی کم ہے۔ ان کی جگہ پاکستان سے جانے والے ہندوؤں (اور سکھوں) نے لے لی تھی جبکہ سکھ صرف ایک ضلع لدھیانہ میں اکثریت میں ہوتے تھے۔ دوسری طرف، پاکستانی پنجاب کے کسی ایک بھی ضلع میں ہندوؤں اور سکھوں کی اکثریت نہیں ہوتی تھی۔
"دوآبی" بولی، پنجابی زبان کی دیگر بولیوں، "ماجھی، مالوی، پوادھی اور کانگڑی" میں گری ہوئی ہے۔ "دونا" اور "منجکی"، اس کے دیگر لہجے (accent) ہیں۔
دوآبی بولی کی خصوصیات
"دوآبی" بولی میں "و" کو"ب" اور "ش" کو "چ" کے حروف سے بدل دیا جاتا ہے۔ اسی طرح جملے کو بھی معیاری پنجابی (ماجھی) کے مقابلے میں لمبا کر دیا جاتا ہے مثلاً اگر یہ کہنا ہو کہ "او کردا سی۔۔" (وہ کرتا تھا) تو دوآبی میں کہتے ہیں "او کردا سی گا۔۔" یا "اسیں کردے سی۔۔" (ہم کرتے تھے) کو "آپاں کردے سی گے۔۔" بولتے ہیں۔
Title: | Doabi - دوآبی |
Type: | Dialect |
Speakers: | |
Region: | Punjab, Pakistan |
Location: | |
Family: | Indo-European, Indo-Iranian |
Group: | Indo-Aryan |
Status: | Stable |
Writting: | Oral |
Etc.: |
Pakistan Linguistic Database
Pakistan Linguistic Database on PAK Magazine contains information on 173 languages, dialects and accents.
12 main languages
Details on main languages in Pakistan.
1. | Arabic |
2. | Balochi |
3. | Brahui |
4. | English |
5. | Hindi |
6. | Hindko |
7. | Pashto |
8. | Persian |
9. | Punjabi |
10. | Saraiki |
11. | Sindhi |
12. | Urdu |
58 Languages
A complete list of languages of Pakistan.
No. | Language | Region | Group |
---|---|---|---|
1 | Aer | Sindh, Pakistan | Western Indo-Aryan, Gujarati |
2 | Arabic | The Muslim World | Semitic |
3 | Arsoniwar | Chitral, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan |
4 | Badeshi | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Unclassified |
5 | Bagri | Punjab, Pakistan | Indo-Aryan |
6 | Balochi | Balochistan, Pakistan, Iran and Afghanistan | Western Iranian, Northwestern |
7 | Balti | Gilgit-Baltistan, Pakistan | Bodish, Ladakhi–Balti |
8 | Bashgaliwar | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan |
9 | Bateri | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic Kohistani |
10 | Bengali | Bangladesh, India and Karachi, Pakistan | Indo-Aryan |
11 | Bhaya | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Western Hindi |
12 | Brahui | Balochistan, Pakistan | Northern |
13 | Burushaski | Gilgit-Baltistan, Pakistan | South Asian |
14 | Chilisso | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Kohistani |
15 | Dameli | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Kunar |
16 | Dari | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan and Afghanistan | Western Iranian, Persian |
17 | Dogri | Jammu & Kashmir | Indo-Aryan, Northern, Western Pahari |
18 | English | the whole world | Germanic |
19 | Gawar-Bati | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Kunar |
20 | Gawri | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Kohistani |
21 | Ghera | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Western Hindi |
22 | Goaria | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Rajasthani |
23 | Gowro | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Kohistani |
24 | Gujarati | Sindh, Pakistan | Western Indo-Aryan |
25 | Gurgula | Sindh, Pakistan | Western Indo-Aryan, Rajasthani |
26 | Hindi | India | Central Indo-Aryan, Western Hindi, Hindustani |
27 | Hindko | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Northwestern, Punjabic, Lahnda |
28 | Kalasha | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Chitrali |
29 | Kalkoti | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Eastern Dardic, Shinaic |
30 | Kashmiri | Kashmir | Indo-Aryan, Dardic |
31 | Kati | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Nuristani |
32 | Khowar | Khyber Pakhtunkhwa and Gilgit-Baltistan, Pakistan | Indo-Aryan, Chitrali |
33 | Kohistani | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Eastern Dardic |
34 | Kundal Shahi | Azad Kashmir | Indo-Aryan, Eastern Dardic, Shinaic |
35 | Loarki | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Western, Rajasthani |
36 | Marwari | Punjab, Sindh, Pakistan | Western Indo-Aryan, Rajasthani |
37 | Memoni | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Northwestern, Sindhic |
38 | Mewati | Punjab and Sindh in Pakistan | Indo-Aryan |
39 | Oadki | Sindh, Pakistan | Western Indo-Aryan, Rajasthani |
40 | Ormuri | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Eastern Iranian |
41 | Palula | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Eastern Dardic |
42 | Parkari Koli | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Western, Gujarati |
43 | Pashto | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan and Afghanistan | Eastern-Iranian |
44 | Persian | Iran and Balochistan, Pakistan | Western Iranian |
45 | Punjabi | Pakistani and Indian Punjab | Indo-Aryan, Northwestern |
46 | Sansi | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan |
47 | Saraiki | Punjab, Pakistan | Indo-Aryan, Northwestern, Punjabic, Lahnda |
48 | Sarikoli | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Eastern-Iranian, Shugni-Yazgulami |
49 | Shina | Khyber Pakhtunkhwa, Gilgit-Baltistan and Kashmir | Indo-Aryan, Eastern Dardic |
50 | Sikhi Punjabi | Punjab, India | Indo-Aryan, Northwestern |
51 | Sindhi | Sindh, Pakistan | Indo-Aryan, Northwestern, Sindhic |
52 | Thall Lamenti | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan |
53 | Torwali | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Dardic, Kohistani |
54 | Urdu | Pakistan and India | Central Indo-Aryan, Western Hindi, Hindustani |
55 | Ushojo | Swat, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Indo-Aryan, Eastern Dardic, Kohistani |
56 | Uyghur | Gilgit-Baltistan, Pakistan | Turkic |
57 | Wakhi | Gilgit-Baltistan, Pakistan, Afghanistan, Tajikstan and China | Eastern Iranian |
58 | Yidgha | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan | Eastern-Iranian |
64 Dialects
A list of known dialects of various languages in Pakistan.
No. | Dialect | Language | Region |
---|---|---|---|
1 | Bazigar | Punjabi | Punjab, Pakistan |
2 | Bilaspuri | Punjabi | Himachal Pradesh, India |
3 | Brokskat | Shina | Gilgit-Baltistan, Pakistan |
4 | Central Pashto | Pashto | Khyber Pakhtunkhwa , Pakistan |
5 | Chambeali | Punjabi | Himachal Pradesh, India |
6 | Cholistani | Punjabi/Saraiki | Punjab, Pakistan |
7 | Dawoodi | Burushaski | Gilgit-Baltistan, Pakistan |
8 | Dehwari | Persian | Balochistan, Pakistan |
9 | Derawali | Punjabi/Saraiki | Punjab, Pakistan |
10 | Dhatki | Sindhi | Sindh, Pakistan |
11 | Doabi | Punjabi | Punjab, Pakistan |
12 | Dogri | Punjabi | Jammu & Kashmir |
13 | Faraqi | Sindhi | Sindh, Pakistan |
14 | Gojri | Punjabi | Jammu & Kashmir |
15 | Hazargi | Persian | Balochistan, Pakistan |
16 | Hindko | Punjabi | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan |
17 | Jadgali | Sindhi | Sindh, Pakistan |
18 | Jandavra | Gujarati | Sindh, Pakistan |
19 | Jangli | Punjabi | Punjab, Pakistan |
20 | Jhalawani | Brahui | Balochistan, Pakistan |
21 | Jogi | Hindi | Sindh, Pakistan |
22 | Kabutra | Hindi | Sindh, Pakistan |
23 | Kachi Koli | Gujarati | Sindh, Pakistan |
24 | Kangri | Punjabi | Himachal Pradesh, India |
25 | Khetrani | Punjabi/Saraiki | Balochistan, Pakistan |
26 | Komviri | Pashto | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan |
27 | Koroshi | Balochi | Balochistan, Pakistan |
28 | Kullui | Punjabi | Himachal Pradesh, India |
29 | Kutchi | Sindhi | Sindh, Pakistan |
30 | Lari | Sindhi | Sindh, Pakistan |
31 | Lasi | Sindhi | Sindh, Pakistan |
32 | Madaklashti | Persian | Balochistan, Pakistan |
33 | Majhi | Punjabi | Punjab, Pakistan |
34 | Makrani | Balochi | Balochistan, Pakistan |
35 | Malwai | Punjabi | Punjab, India |
36 | Mandeali | Punjabi | Himachal Pradesh, India |
37 | Mankiyali | Hindko | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan |
38 | Mewari | Hindi | Sindh, Pakistan |
39 | Multani | Punjabi/Saraiki | Punjab, Pakistan |
40 | Northern Pashto | Pashto | Khyber Pakhtunkhwa , Pakistan |
41 | Pamir Kyrgyz | Kyrgyz | Gilgit-Baltistan, Pakistan |
42 | Pothwari | Punjabi | Northern Punjab, Pakistan |
43 | Puadhi | Punjabi | Punjab, Pakistan |
44 | Purgi | Balti | Gilgit-Baltistan, Pakistan and India |
45 | Rakhshani | Balochi | Balochistan, Pakistan |
46 | Rakhshani Brahui | Brahui | Balochistan, Pakistan |
47 | Rangri | Hindi | Punjab, Pakistan |
48 | Riasti | Punjabi/Saraiki | Punjab, Pakistan |
49 | Saraiki | Punjabi | Punjab, Pakistan |
50 | Saravani | Brahui | Balochistan, Pakistan |
51 | Saroli | Sindhi | Sindh, Pakistan |
52 | Sawi | Shina | Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan |
53 | Shahpuri | Punjabi | Punjab, Pakistan |
54 | Sindhi Bhil | Sindhi | Sindh, Pakistan |
55 | Sindhi Brahui | Brahui | Balochistan, Pakistan |
56 | Southern Pashto | Pashto | Khyber Pakhtunkhwa , Pakistan |
57 | Sulemani | Balochi | Balochistan, Pakistan |
58 | Thalochri | Punjabi/Saraiki | Punjab, Pakistan |
59 | Thareli | Sindhi | Sindh, Pakistan |
60 | Utradi | Sindhi | Sindh, Pakistan |
61 | Vaghri | Gujarati | Sindh, Pakistan |
62 | Wacholi | Sindhi | Sindh, Pakistan |
63 | Wadiyara Koli | Gujarati | Sindh, Pakistan |
64 | Waneci | Pashto | Balochistan, Pakistan |
53 Accents
A list of known accents of various dialects and languages in Pakistan.
No. | Accent | Dialect | Language |
---|---|---|---|
1 | Aajri | Hindko | Punjabi |
2 | Afridi | Northern Pashto | Pashto |
3 | Awankari | Pothwari/Hindko | Punjabi |
4 | Baar di Boli | Majhi | Punjabi |
5 | Banawali | Malwai | Sikh Punjabi |
6 | Bhattiani | Malwai | Sikh Punjabi |
7 | Bherochi | Shahpuri | Punjabi |
8 | Bugti | Sulemani | Balochi |
9 | Chenavri | Majhi | Punjabi |
10 | Chenhawri | Multani | Punjabi/Saraiki |
11 | Chhachhi | Pothwari/Hindko | Punjabi |
12 | Dhanni | Shahpuri/Hindko | Punjabi |
13 | Domki | Makrani | Balochi |
14 | Ghebi | Pothwari/Hindko | Punjabi |
15 | Hindki | Multani | Punjabi/Saraiki |
16 | Jaghdali | Derawali | Punjabi/Saraiki |
17 | Jandli | Pothwari | Punjabi |
18 | Jatki | Majhi | Punjabi |
19 | Jattatar | Majhi | Punjabi |
20 | Kachhi | Thalochri | Punjabi/Saraiki |
21 | Kachi | Majhi | Punjabi |
22 | Kalati | Rakhshani | Balochi |
23 | Kandahar | Southern Pashto | Pashto |
24 | Karachi | Makrani | Balochi |
25 | Kechi | Makrani | Balochi |
26 | Kohati | Hindko | Punjabi |
27 | Lammay di Boli | Majhi | Punjabi |
28 | Lashari | Makrani | Balochi |
29 | Lhori | Majhi | Punjabi |
30 | Lubanki | Malwai | Sikh Punjabi |
31 | Mandwani | Sulemani | Balochi |
32 | Mazari | Sulemani | Balochi |
33 | Mirpuri | Pothwari | Punjabi |
34 | Mulki | Thalochri | Punjabi/Saraiki |
35 | Pachhadi | Derawali | Punjabi/Saraiki |
36 | Pahari | Pothwari | Punjabi |
37 | Panjgori | Rakhshani | Balochi |
38 | Pashori | Hindko | Punjabi |
39 | Pindiwal | Pothwari | Punjabi |
40 | Poonchhi | Pothwari | Punjabi |
41 | Rachnavi | Majhi | Punjabi |
42 | Rathi | Jhangvi | Punjabi/Saraiki |
43 | Rathoori | Malwai | Sikh Punjabi |
44 | Sarawani | Rakhshani | Balochi |
45 | Sarhaddi | Rakhshani | Balochi |
46 | Shakargarh | Majhi | Punjabi |
47 | Sialkoti | Majhi | Punjabi |
48 | Sibi | Sulemani | Balochi |
49 | Swaen | Hindko | Punjabi |
50 | Ubhay di Boli | Majhi | Punjabi |
51 | Wazirabadi | Majhi | Punjabi |
52 | Waziri | Southern Pashto | Pashto |
53 | Yusufzai | Northern Pashto | Pashto |
پاک میگزین، ایک منفرد ویب سائٹ
پاک میگزین پر پاکستان کے سال بسال اہم ترین تاریخی اور سیاسی واقعات کے علاوہ پاکستانی زبانوں کا ڈیٹا بیس، حروفِ تہجی کی تاریخ اور پاکستان کی فلمی تاریخ پر نایاب معلومات دستیاب ہیں۔
پاکستان کی سیاسی تاریخ
-
03-05-1960: جسٹس شہاب الدین
19-09-1979: متناسب نمائندگی
26-11-1964: پاکستان ٹیلی ویژن